Zamek w Żółkwi
Spośród licznych rezydencji Sobieskich, zamek w Żółkwi był ulubioną siedzibą króla Jana III. Tutaj świętował zwycięstwo pod Wiedniem i gromadził swoje liczne wojenne trofea, m.in. zdobyte w tej bitwie tureckie sztandary. W żółkiewskim zamku odbyła się uroczystość nadania Janowi III przez Ludwika XIV Orderu Ducha Świętego.
Zamek w Żółkwi został wybudowany w pierwszym dziesięcioleciu XVII w. przez hetmana polnego koronnego, później kanclerza Stanisława Żółkiewskiego. Była to budowla w stylu palazzo in fortezza, na planie kwadratu o boku ok. 100 metrów, z czterema czworobocznymi wieżami na narożach. Do zamku prowadziła czteropiętrowa wieża z bramą zdobioną herbem Lubicz od zewnątrz i tablicą fundacyjną od strony dziedzińca. Wewnątrz murów znajdowały się cztery dwutraktowe budynki połączone gankami bojowymi z wieżami. Głównym pałacem znajdował się w budynku położonym na wprost bramy. Zamek łączył się z fortyfikacjami miasta, a do jego wschodniej i północnej wieży przylegały odcinki miejskich murów obronnych.
Jan Sobieski nabył zamek w 1662 r., ale przebudował go dopiero po koronacji w 1674 r. Król umocnił zamek nowoczesnymi obwarowaniami i przebudował go na wspaniałą rezydencję godną monarchy w stylu barokowym. Prace były prowadzone pod kierunkiem Piotra Bebera, a wnętrza, nową galerię i portyk kolumnowy z dwubiegowymi schodami zaprojektował prawdopodobnie Augustyn Locci. Zbudowano wówczas od strony ogrodu dwa wieżowe alkierze, które miały pierwotnie otwarte podcienia na parterze, a przy prawym skrzydle wzniesiono kaplicę.
W 1740 r. przeszedł w ręce Radziwiłłów. Hetman wielki litewski Michał Kazimierz Radziwiłł zlecił kolejną architektowi Antonio Castello kolejną przebudowę. Za jego czasów powstał kolumnowy portyk, a na dziedzińcu zamku postawiono sześć rzeźb przedstawiających: Jana Daniłowicz, Hieronima Radziwiłła, Karola Radziwiłła, Jakuba Sobieskiego, Jana III i Stanisława Żółkiewskiego. Odbudowano także spalone wieże i zbudowano pomarańczarnię oraz oficynę. W drugim etapie prace prowadzili Aleksander von Berg i sprowadzony z Nieświeża Jakub Fryczyński. Przebudowano wówczas wnętrza w stylu rokoko i rozbudowano krużganki.
Pod koniec XVIII stulecia, wraz z wystawieniem zamku na licytację, rozpoczął się stopniowy upadek rezydencji i rozbiórka części zabudowań. W 1915 r. zamek został spalony przez wojska rosyjskie. W okresie międzywojennym rozpoczęto zakrojone na szeroką skalę prace konserwatorskie, wielokrotnie wstrzymywane i nie ukończone do wybuchu II wojny światowej. W pierwszych latach wojny w zamku znajdowały się kwatery i więzienie Armii Czerwonej. Ponowna konserwacja zamku została podjęta przez Rezerwat Historyczno-Archeologiczny w Żółkwi na początku XXI w.
